Hukum Berbuka Puasa Bila Shafar (Bepergian) Setelah Fajar


Deskripsi masalah:
Umar berdomisili di Banda aceh. Bulan Ramadhan, Umar mengunjungi keluarga di bireun. setelah sahur dan berniat puasa, umar mempersiapkan bekal selama dalam perjalanan. Umar berangkat dari rumah kira-kira 30 Menit setelah shalat subuh. kira-kira Jam 06:30 WIB. Umar melihat pedagang makanan, krn tidak tahan melihat makanan lezat, maka umar membatalkan puasa. dalam pemahaman umar, orang yang mushafir boleh tidak berpuasa.

Pertanyaan:
Apa hukum membatalkan (berbuka) puasa bagi musafir/bepergian setelah fajar seperti kronologi diatas ?

jawaban:
Dalam kajian Fiqh Madzhab Syafi'i. perbuatan umar adalah haram ( tidak dibenarkan syara' ) seharusnya umar tetap wajib berpuasa sampai waktu berbuka, apapun alasannya. kecuali umar sakit dalam perjalanan tersebut.

Referensi :

1. Raudhatuthalibin jld 2 halaman 369:

ولو أصبح مقيما صائما ثم سافر، لم يجز له فطر ذلك اليوم.
وقال المزني: يجوز، وبه قال غيره من أصحابنا.
فعلى الصحيح: لو أفطر بالجماع، لزمته الكفارة. ولو نوى المقيم بالليل، ثم سافر ليلا، فإن فارق العمران قبل الفجر، فله الفطر، وإلا، فلا.
ولو أصبح المسافر صائما، ثم أقام في أثناء النهار، لم يجز له الفطر على الصحيح. ونقل صاحب «الحاوي» عن حرملة: أن له الفطر.
ولو أصبح المريض صائما، ثم برئ في النهار، فقطع كثيرون بتحريم الفطر عليه. وطرد صاحب «المهذب» فيه الوجهين، ولعله الأولى. ولو أصبح صائما في السفر، ثم أراد الفطر، جاز.

Artinya ; Bila seseorang bepergian/safar setelah subuh (setelah fajar), maka tidak dibenarkan atasnya berbuka (haram). Karena bila suatu ibadah berkumpul dalam hadir dan safar, maka kami mendahulukan ibadah tersebut agar dilakukan secara aturan hadir.


2. Tuhfatul muhtaj jld jld 3 vol 474 cet bairut:

وَلَوْ أَصْبَحَ صَائِمًا فَمَرِضَ أَفْطَرَ) لِوُجُوبِ سَبَبِ الْفِطْرِ قَهْرًا عَلَيْهِ وَيُشْتَرَطُ فِي حِلِّ الْفِطْرِ بِالْعُذْرِ قَصْدُ التَّرَخُّصِ عَلَى الْأَوْجَهِ كَمُحْصِرٍ يُرِيدُ التَّحَلُّلَ وَلِيَتَمَيَّزَ الْفِطْرُ الْمُبَاحُ مِنْ غَيْرِهِ وَرَجَّحَ الْأَذْرَعِيُّ مُقَابِلَهُ كَتَحَلُّلِ الصَّلَاةِ وَفِيهِ نَظَرٌ وَيُفَرَّقُ بِأَنَّ تَحَلُّلَهَا وَاقِعٌ مَعَ انْقِضَائِهَا وَلَيْسَ مُبْطِلًا لَهَا وَمَا هُنَا فِي أَثْنَاءِ الْعِبَادَةِ وَمُبْطِلٌ لَهَا فَتَعَيَّنَ إلْحَاقُهُ بِتَحَلُّلِ الْمُحْصِرِ وَسَيَأْتِي فِي قَوْلِ الْمَتْنِ فِي فَصْلِ الْكَفَّارَةِ وَكَذَا بِغَيْرِهَا أَنَّهُ صَرِيحٌ فِي الْوُجُوبِ (وَإِنْ) أَصْبَحَ صَائِمًا ثُمَّ (سَافَرَ فَلَا) يُفْطِرُ تَغْلِيبًا لِلْحَضَرِ؛ لِأَنَّهُ الْأَصْلُ وَلِأَنَّهُ بِاخْتِيَارِهِ.

(وَلَوْ أَصْبَحَ الْمَرِيضُ وَالْمُسَافِرُ صَائِمَيْنِ) بِأَنْ نَوَيَا لَيْلًا (ثُمَّ أَرَادَا الْفِطْرَ جَازَ) بِلَا كَرَاهَةٍ لِوُجُودِ سَبَبِ التَّرَخُّصِ وَإِنَّمَا امْتَنَعَ الْقَصْرُ بَعْدَ نِيَّةِ الْإِتْمَامِ؛ لِأَنَّهُ يَكُونُ تَارِكًا لِلْإِتْمَامِ الَّذِي الْتَزَمَهُ لَا إلَى بَدَلٍ وَهُنَا يَتْرُكُ الصَّوْمَ بِبَدَلٍ هُوَ الْقَضَاءُ قَالَ وَالِدُ الرُّويَانِيِّ وَلَهُمَا ذَلِكَ وَإِنْ نَذَرَا الْإِتْمَامَ؛ لِأَنَّ إيجَابَ الشَّرْعِ أَقْوَى مِنْهُ وَكَمَا لَوْ نَذَرَ مُسَافِرٌ الْقَصْرَ أَوْ الْإِتْمَامl


3. Ihya ‘ulumiddin jld 1 vol 260 cet haramain:

رخصة السابعة:الفطر،وهو في الصوم.فللمسافر أن يفطرإلا إذا أصبح مقيما ثم سافر فعليه إتمام ذلك اليوم.وإن أصبح مسافرا صائما ثم أقام فعليه الإتمام.وإن أقام مفطر فليس عليه الإمساك بقية النهار.وإن أصبح مسافرا على عزم الصوم لم يلزمه بل له أن يفطر إذا أراد، والصوم أفضل من الفطر.والقصر أفضل من الإتمام للخروج عن شبهة الخلاف،ولأنه ليس فى عهدة القضاء بخلاف المفطر فإنه في عهدة القضاء وربما يتعذر عليه ذلك بعائق فيبقى في ذمته،إلا إذا كان الصوم يضر به فالإفطار أفضل

Artinya : Rukhsah (toleran) ke tujuh adalah boleh buka puasa. Boleh berbuka bagi musafir, kecuali apabila berangkat safar setelah subuh (terbit fajar), maka wajib menyempurnakan puasa hari itu. begitu juga bila berangkat safar dalam keadaan berpuasa kemudian bermukim, dan jika dalam waktu safar dia berbuka lalu bermukim, maka tidak wajib imsak(puasa) pada hari tersebut. Kemudian Jika bepergian di waktu subuh dan berkeyakinan untuk berpuasa, maka tidak wajib atasnya menyempurnakan puasa bahkan boleh berbuka puasa.

Wallahu A'lam Bisshawab.

Post a Comment

1 Comments

  1. Assalamualaikum,Tengku sy mau tanya apa yg dimaksd dengan waktu imsak?berpuasa Ramadhan dari terbit fajar sampai terbenam matahari,fajar & imsak lebih dulu imsak,misalkan Si Fulan sahur setelah masuk waktu imsak,tetapi belum masuk waktu Fajar,apakah batal puasanya?contoh : waktu imsak jam 4:40 AM,sedangkan Waktu Fajar jam :05:00 AM.jika si fulan br berhenti makan sahur pada jam :04:55 AM,apakah sah puasanya? Terima Kasih

    ReplyDelete